Mali pregled istorije japanskog slikarstva

Stanovnistvo praistorijskog doba Zemlje izlazeceg sunca verovatno je nastalo mesanjem malajsko-polinezijske rase koja se smestila na ostrvo Kyushu (jedno od 4 velika ostrva koja, uz niz malih, sacinjavaju Japan) odakle se prosirila u srednji Japan.O staroj istoriji Japana, ispunjenoj borbama i savezima, govore mitovi i legende sakupljeni u 2 zbirke: "Kojiki" (712) i "Nihongi" (720).

Istorija japanske kulture i umetnosti zapravo je istorija uzastopnih talasa i uticaja koji dopiru najvise iz Kine preko Koreje. Ali Japan nikada nije samo imitirao; prihvatajuci stimulanse i uzore uvek ih je prilagodjavao svom ukusu koji se razvio pre svega zahvaljujuci lepotama prirode.

Razvoj umetnosti ovog ratnickog naroda sa prvobitnom autohtonom religijom Shinto (kult prirode i predaka) pocinje oko VI veka usvajanjem tekovina kineske religije (budizam) i kulture (pismo, papir, slikarstvo, vajarstvo, arhitektura, odeca, frizure, dvorski ceremonijal, drzavna organizacija, kalendar, astronomija itd.)

Od samog pocetka japanska umetnost se razlikuje svojom jednostavnoscu i cistocom, sto su njene bitne odlike. U njoj je posebno vidljiva sklonost prema istancanom i dekorativnom skladu.

Kinesko ideografsko ili piktografsko pismo uvedeno u Japan brzo se razvilo u japansko kurzivno pismo kana. Pojednostavnjenjem kane nastaje u VIII-IX veku hiragana a u XII veku jos jednostavnije pismo katakana. Japanci, kao i Kinezi, pisu u uspravnim stupcima odozgo prema dole, nizuci stupce s desne prema levoj strani.

GLAVNA RAZDOBLJA JAPANSKE CIVILIZACIJE:

• PREDBUDISTICKO RAZDOBLJE (do polovine VI veka)
• ASUKA-RAZDOBLJE (552 - 645)
• NARA-RAZDOBLJE (645 - 794)
• HEIAN (FUJIWARA)-RAZDOBLJE (794 - 1185)
• KAMAKURA-RAZDOBLJE (1185 - 1392)
• MUROMACHI-RAZDOBLJE (1392 - 1573)
• MOMOYAMA-RAZDOBLJE (1573 - 1615)
• EDO-RAZDOBLJE (1615 - 1867)
  
• NOVI JAPAN ili TOKYO-RAZDOBLJE (od 1868) deli se na
• eru Meiji (1868 - 1912)
• eru Taisho (1912 - 1926)
• eru Showa (od 1926 - 1989)
• eru Heisei (1989 - do danas)

SLIKARSTVO

Sirokoj publici poznata su 3 velika japanska slikarska stila:

YAMATO-E
SUMI-E
UKIYO-E

Slikarstvo je u Japanu vodeca umetnost. Kao i u skulpturi, slikari su u pocetku Kinezi i Korejci. Recepte za pravljenje boja i papira uveo je u Japan prvi poznati slikar, Korejac svestenik, Doncho.

DonchoHoryuji Kondo freskevidi takodje: Museum of Horyuji Mural Reproductions

YAMATO-E

Uprkos primerima koji su potekli iz Kine, nezavisno slikarstvo radja se veoma rano. Kao posledica opadanja budistickog uticaja, religiozna umetnost se humanizuje i pojavljuje se svetovno slikarstvo, za Japan najkarakteristicnija umetnost. Ono je u potpunosti izraz japanskog duha pa se zbog toga naziva YAMATO-E, tj. cista japanska umetnost.

Njegov pocetak pada u sredinu ere HEIAN; iako su slikani i religiozni prizori, glavne teme stila yamato-e su istorijske scene, teme iz kruga aristokratije, portreti, ilustracije literarnih dela, prizori iz svakodnevnog zivota, satire, karikature.

Za slikarstvo stila yamato-e karakteristican je fin crtez, nezne svetle boje, kasumi-maglica, sazeti oblici, figure s crnim konturama, nerealne razmere (covek pored kuće - veci od kuće) a prakticno je bez senki i perspektive.

Slikarstvo yamato-e nije nikada potpuno iscezlo. Razvija se i u kasnijim vekovima, pa i kada se pojavio stil ukiyo-e i drvorez; stavise, dva su se stila ponekad i mesala.

SUMI-E (SUIBOKU)

Uporedo sa slikarstvom yamato-e razvija se drugi tip, potpuno suprotan prvom: monohromaticno tuš slikarstvo, SUMI-E ili SUIBOKU.

Ono je veoma srodno kineskoj umetnosti dinastija Song i Yuan (kineski: sumi - tuš) pa se zato naziva i KARA-E ili KANGA, tj. "kinesko slikarstvo".

Razvilo se, kako u Kini tako i u Japanu, pod snaznim uticajem budisticke sekte ZEN i njenog narocitog odnosa prema prirodi.

Sesshu ToyoPejzaz

Sumi-e je umetnost linija i tonalnih vrednosti od potpuno crnog do belog. Karakterise je savrsena jednostavnost, umerenost, cistoca, odsutnost ornamenta. Rado se koristi oblikom vertikalnog svitka (kakemono) na kojem se redovno slika samo jedan prizor, portret, pejzaz ili cvece.

Kakemono, uz vazu sa umetnicki aranziranim cvecem (ikebana), obicno ukrasava karakteristicnu nišu japanskih enterijera (tokonoma), nepomicne i pomicne zidove (fusuma) i paravane (byobu).

Utagawa KuniyoshiLepotica kači sliku u tokonoma nišu

UKIYO-E

Ovaj treci veliki japanski stil, ciji naziv znaci “Zivot koji prolazi”, javlja se u XVII veku a cveta na pocetku razdoblja EDO. Dolaze u modu realisticni prizori iz svakodnevnog zivota obicnog coveka.

Slike skole ukiyo-e najcesce prikazuju zivot zabavnih cetvrti grada Eda (danasnji Tokyo) a njihova popularnost je povezana sa snaznim razvitkom poznatog japanskog drvoreza kojim su se dela ukiyo-e umnozavala najpre u jednoj boji, pa u dve a onda u vecem broju boja.

HokusaiMakovi

Osamnaesti vek donosi snazan prodor uticaja evropskog uljanog slikarstva dolaskom holandskih trgovaca. 1857 godine cak je otvorena zvanicna "skola zapadnog slikarstva" u kojoj poucavaju evropski slikari (Englez Charles Wirgman i Italijan Antonio Fontanesi). Mnogi mladi umetnici studiraju u Evropi a od 1912 formiraju se „Zapadna skola“ i „Japanska skola“. Dela ovih skola svedoce o sposobnosti Japana da usvoji tudje stilove i uticaje a da pri tome ne ugusi sopstvenu individualnost.

Danasnja japanska umetnost daje nove i znacajne priloge opstoj svetskoj umetnosti.

UPDATE
Od 5. do 21. decembra 2013 odrzace se u Domu kulture Opstine Novi Becej "Dani japanske kulture" u okviru manifestacije "Godina Japana u Srbiji". U galeriji "Selo" Doma kulture bice otvorena izlozba japanske ukiyo-e grafike 18. i 19. veka "Slike prolaznog sveta".

Procitajte vise OVDE